Om zonnepanelen te kunnen plaatsen, moet je dak aan een aantal voorwaarden voldoen. Is er voldoende ruimte, heeft het dak een oriëntatie tussen het oosten en westen, richting het zuiden. En is er geen of een beperkte schaduwwerking en een stabiele dakconstructie om de zonnepanelen op te bevestigen?

Voor particuliere huizen worden voornamelijk twee zonnepaneelmaten gebruikt: 1,00x1,65 meter en 1,10x1,75 meter. Veelgebruikte systemen bestaan uit 8, 12 of 16 zonnepanelen. Een systeem van 16 zonnepanelen wordt vaak geplaatst als 2 rijen boven elkaar. Deze voorbeeldsystemen hebben dus een hoogte van 3,3 tot 3,5m en een breedte van 4, 6 of 8 meter. Doordat je wat ruimte aan de rand van je dak moet vrijhouden, is hiervoor tussen de 15 en 30 m2 aan vrije ruimte op je dak nodig.

Elk dak is uniek en vereist een op maat gemaakte oplossing om de beschikbare ruimte optimaal te benutten. Bij voorkeur worden de panelen in nette rechthoeken op één of meerdere dakdelen geplaatst. Plaatsing over meerdere dakdelen kost wel extra installatietijd en vereist een meer complexe bekabeling en omvormer. Let op een nette lay-out, want het oog wil ook wat: met een gemiddelde levensduur van 25 jaar moet je immers lang genoeg naar de zonnepanelen kijken.

Oriëntatie en dakhoek

Zuidelijke daken

©acilo

Zuidelijke daken met een dakhoek van 30-40 graden zijn optimaal voor zonnepanelen. Doordat deze daken rond het middaguur direct naar de zon ‘kijken’ maken ze optimaal gebruik van de zon op het warmste moment van de dag. Deze ideale daken hebben een zonnepotentie van 100%, en bieden dus het beste financiële rendement voor zonnepanelen. Als een zuidelijk dak platter of steiler is dan 30-40 graden is de zonnepotentie vaak nog steeds meer dan 95%.

Zuidoost- of zuidwestelijke daken

©OLCAY ARDA

Zuidoost- of zuidwestgerichte daken zijn prima geschikt voor zonnepanelen. Het felste zonlicht van het middaguur wordt iets minder benut, maar ze genereren juist meer elektriciteit in de ochtend (zuidoostelijke daken) of in de middag (zuidwestelijke daken). Onder een goede hoek hebben deze daken een zonnepotentie van meer dan 95%, terwijl een platter of steiler dak nog steeds boven de 90% komt.

Oost- of westelijke daken

©FOKKE BAARSSEN

Oostelijke of westelijke daken hebben een zonnepotentie van 80-90%. Hier is de regel: hoe platter het dak, hoe beter de zonnepotentie. Dat komt omdat bij plattere daken de felle zon van het middaguur beter op de zonnepanelen valt. Oostelijke daken genereren de meeste elektriciteit in de ochtend, terwijl westelijke daken juist meer energie in de middag opwekken. Oost-west daken kunnen prima gecombineerd worden voor een gelijkmatige elektriciteitsproductie.

Noordelijke daken

Noordelijke daken zijn minder geschikt voor zonnepanelen. Ze hebben een zonnepotentie van minder dan 75%. Dit geldt ook voor daken richting het noordoosten of noordwesten. Deze daken zijn minder geschikt, omdat er minder zonlicht op valt, en het rendement op je panelen dus een stuk lager is. Tenzij je bewust kiest voor een lager rendement of een heel licht hellend dak richting het noorden hebt, raden we consumenten af om zonnepanelen op een dak richting het noorden te plaatsen.

Platte daken

Platte daken hebben nog steeds een zonnepotentie van 90%, wat veel mensen verbaast. Het zonlicht rond het middaguur wordt iets minder benut dan bij een dak op het zuiden. Maar tijdens de ochtend en in de middag vangt een plat zonnepaneel juist meer zon. Om de panelen door de regen schoon te laten spoelen, is een installatie op een plat dak nooit helemaal plat, maar altijd onder een bepaalde hoek op het zuiden (of oost-west). Een kleine hoek (15-20 graden) heeft als voordeel dat je de panelen dichter bij elkaar kunt plaatsen waardoor er minder schaduw tussen de rijen valt.

De optimale hoek van 30-40 graden wordt minder vaak gebruikt op platte daken, omdat de montageconstructie dan groter en dus duurder is. Tevens zie je de zonnepanelen vanaf de grond eerder boven het dak uitsteken bij een grote hoek. Let bij platte daken goed op obstakels met mogelijke schaduwwerking zoals schoorstenen, muurtjes aan de zijkant of naburige gebouwen.

Ook is het mogelijk om zonnepanelen op een plat dak niet in rijtjes op het zuiden te richten, maar ze bewust oost / west te plaatsen. Op die manier kan het dak 40% efficiënter benut worden omdat er geen ruimte tussen de panelen aangehouden hoeft te worden wegens schaduwval. Je geeft met een oost/west opstelling op een plat dak wel 15% output weg doordat de zonnepanelen per stuk 15% minder presteren dan in een zuidelijke opstelling.

Schaduw en obstakels

Schaduw op een zonnepaneel verlaagt de elektriciteitsopbrengst aanzienlijk. Dat komt omdat in een systeem van meerdere zonnepanelen de zwakste schakel telt. Als er bijvoorbeeld een systeem van 12 panelen op je dak ligt en 1 zonnepaneel krijgt schaduw door een schoorsteen, dan vallen de overige 11 panelen terug naar de veel lagere opbrengst van dit enkele zonnepaneel in de schaduw, tenzij je gebruikt maakt van Power-optimizers of Micro-omvormers. Bij een gewone string-omvormer kan de schaduw dus al snel voor een vermindering van 25-50% in de opbrengst zorgen, waardoor je investering niet het verwachte resultaat heeft.  

Waar moet je rekening mee houden?

Belangrijke obstakels, zoals pijpjes, schoorstenen, dakkapellen, andere dakdelen, bomen en het huis van je buren. Let ook op bomen die de komende 25 jaar een stuk groter kunnen worden dan ze nu zijn.

Let niet alleen op de schaduw op één moment, maar bedenk dat de zon in de ochtend in het oosten opkomt, in het middaguur op het zuiden staat en ’s avonds in het westen ondergaat. Hierdoor verandert de schaduw gedurende de dag. Schaduw voor 9 uur ’s ochtends of na 5 uur ‘s middags is niet zo schadelijk voor je opbrengst, omdat de intensiteit van de zon een stuk lager is rond deze tijdstippen. Ook schaduw in de winter door een laagstaande zon is te verwaarlozen, omdat de elektriciteitsopbrengst in de winter slechts 10% van het jaartotaal is.

Power-optimizers of micro-omvormers om zonnepanelen individueel te schakelen

Als schaduw niet ontweken kan worden, kan de impact verminderd worden door het gebruik van power-optimizers of micro-omvormers onder ieder zonnepaneel. Hiermee wordt een systeem van zonnepanelen parallel geschakeld, waardoor het probleem van de zwakste schakel wordt opgelost. Ieder zonnepaneel produceert met een power-optimizer of micro-omvormer zijn eigen optimale opbrengst, dus als van de 12 panelen er één in de schaduw ligt, dan valt alleen dat enkele paneel terug door de schaduw. Bijkomend voordeel is dat het systeem per paneel uitgelezen kan worden, waardoor eventuele problemen direct toe te wijzen zijn aan één specifiek paneel en het veel inzichtelijker is hoe het systeem functioneert.

Het verschil tussen power-optimizers en micro-omvormers is dat power-optimizers altijd nog een centrale omvormer nodig hebben die vaak binnen wordt gemonteerd. Power-optimizers maken het systeem ‘slim’, maar micro-omvormers maken het systeem ‘slim’ en zetten direct achter het paneel de gelijkstroom van de zonnepanelen om naar wisselspanning. Daardoor wordt er bij micro-omvormers een kabel rechtstreeks van de zonnepanelen naar de meterkast getrokken, dus een heel simpele installatie. Met name bij platte daken met slaapkamers boven scheelt dit een omvormer-kast binnen.

Het nadeel van power-optimizers en micro-omvormers is dat de initiële investering hoger is (ongeveer € 50 tot € 75 per paneel extra). Maar micro-omvormers hebben een levensduur van 25 jaar, terwijl een normale seriële omvormer 10-15 jaar meegaat en dan vervangen moet worden. De totale kosten over de levensduur van de zonnepanelen zijn dus gelijk, met als voordeel een forse vermindering van de schaduw en dus een beter financieel rendement op zonnepanelen.

Materiaal op je dak

Normale dakpannen, platte daken en golfplaten zijn meestal geschikt voor zonnepanelen, mits in goede staat. Overige daken brengen extra kosten met zich mee of zijn niet geschikt voor de installatie van zonnepanelen. Vergunningen zijn niet nodig voor zonnepanelen, behalve als je ze grond-gebaseerd of verticaal tegen de muur wilt plaatsen. Ook mag je huis geen onderdeel zijn van een beschermd stadsgezicht of de status van een monumentaal pand hebben.

Dakpannen

©Roland T. Frank

Dakpannen zijn eigenlijk altijd geschikt voor de installatie van zonnepanelen. Het montagesysteem voor zonnepanelen wordt middels aluminium verbindingen aan de onderliggende dakconstructie bevestigd. Dakpannen worden simpelweg opgetild en de aluminium bevestigingshaak gaat er onderdoor. De installateur zal dus nooit boren in dakpannen en het dak blijft waterdicht. De enige uitzondering vormen heel oude pannen (bijvoorbeeld van klei) die erg fragiel en breekbaar zijn: deze zijn mogelijk niet geschikt voor de installatie van zonnepanelen. Het kan bij een ouder dak aan te bevelen zijn om de dakpannen onder de zonnepanelen te vervangen door dakpanplaten van kunststof of metaal, platen in de vorm van meerdere dakpannen. Visueel blijft het dak hetzelfde, maar de vrijgekomen pannen kunnen worden gebruikt om slechte pannen op de rest van het dak te vervangen. Ook kun je een indak-systeem gebruiken, maar dit is tot de helft duurder.

Platte daken

©MICHAEL VERHOVSKI

Platte daken zijn over het algemeen geschikt voor zonnepanelen, mits de onderliggende constructie stevig genoeg is. Betonnen constructies zijn altijd geschikt. Je moet in ieder geval op het platte dak kunnen lopen, omdat ieder zonnepaneel toch 20 kilo weegt met nog 20 kilo ballast. Bedekking van platte daken met normaal bitumen en grind is prima, al is installatie op schuine daken met bitumen moeilijk en duurder wegens een gebrek aan bevestigingsmogelijkheden voor het montagesysteem. Het kan zijn dat de maximale belastbaarheid van het dak de maximale systeemgrootte voor zonnepanelen kan beperken. Ook kan de hoeveelheid ballast behoorlijk variëren op basis van de windbelasting op het dak. Denk hierbij aan de hoogte van het gebouw of locatie zoals kust of aan de rand van een woonwijk.

Golfplaten , stalen / zinken daken

Golfplaten daken (bijvoorbeeld op boerderijen of schuren) zijn geschikt voor zonnepanelen en de installatie is eenvoudig en zonder meerkosten. Stalen of zinken daken zijn meestal ook geschikt voor zonnepanelen.

Locatie in Nederland

Alle locaties in Nederland zijn geschikt voor zonnepanelen, de verwachte opbrengsten tussen de beste en slechtste locatie verschillen weinig. In Nederland is de zoninstraling behoorlijk gelijk, en het is overal in het land de moeite waard om zonnepanelen te installeren. Het maximale verschil tussen de meeste zoninstraling (op de Waddeneilanden) en de minste zoninstraling (in Limburg) is beperkt tot ongeveer 10% van de jaarlijkse opbrengst.

De online tool van Kieskeurig.nl houdt rekening met de zoninstraling op jouw precieze locatie, gebaseerd op het gemiddelde van de afgelopen 25 jaar. Hierdoor krijg je een zo precies mogelijke schatting van de verwachte opbrengst van zonnepanelen op je eigen dak. Start ook met duurzame energie en besparen!

Gebruik je een vaatwasser, dan heb je vast wel eens het lampje voor zout of glansspoelmiddel zien oplichten. Maar wat doen die toevoegingen eigenlijk precies? En zijn ze nog nodig als je all-in-one tabletten gebruikt? We vertellen je alles wat je weten moet over dit doeltreffende duo.

Lees ook: Een vaatwasser die de vaat droogt: hoe doet-ie dat eigenlijk?

Waarom vaatwaszout nodig is

In Nederland bevat kraanwater bijna overal calcium en magnesium: mineralen die zorgen voor hard water. Hoe harder het water, hoe meer kans op kalkaanslag. Vaatwaszout helpt dit te voorkomen. Het zout doe je in een reservoir in de vaatwasser dat verbonden is met een zogenaamde ionenwisselaar. Die haalt calcium en magnesium uit het water voordat het je vaat bereikt. Het resultaat: geen witte aanslag op glazen, en een langere levensduur van je vaatwasser.

Zonder zout werkt het onthardingssysteem op den duur niet meer goed, en zal je vaatwasser slechter gaan presteren. Het verwarmingselement kan verkalken en glazen kunnen dof uit de machine komen. Ook filters, sproeiarmen en leidingen kunnen verstopt raken door kalkresten.

©Nadezhda

De rol van glansspoelmiddel

Glansspoelmiddel komt pas op het einde van het programma in actie. Het verlaagt de oppervlaktespanning van water, waardoor druppels sneller van je vaat aflopen. Dat voorkomt opgedroogde druppels en doffe plekken. Vooral bij glazen is het effect goed zichtbaar: ze drogen mooier op en blijven helder.

Daarnaast helpt glansspoelmiddel om de droogtijd te verkorten. Omdat het water sneller verdampt, is je vaat aan het einde van het programma meestal al zo droog dat het meteen de kast in kan.

Wanneer moet je bijvullen?

De meeste moderne vaatwassers hebben een waarschuwingslampje voor zowel zout als glansspoelmiddel. Gaat dat branden, dan is het tijd om bij te vullen. Je kunt ook zelf af en toe het reservoir controleren.

Het zoutreservoir zit meestal onderin, naast het filter. Schroef de dop los en vul het bij met speciaal vaatwaszout tot het waterpeil zichtbaar stijgt. Let op dat je er geen afwasmiddel of keukenzout in gooit: dat verstoort het systeem.

Het glansspoelmiddel vul je via een klepje in de deur, vlak naast het vakje voor het vaatwasmiddel. Gebruik een trechtertje om knoeien te voorkomen.

©Davizro Photography

Hoe zit het met all-in-one tabletten?

Veel vaatwastabletten bevatten tegenwoordig zout, glansspoelmiddel en reiniger in één. Handig, maar dat betekent niet dat je altijd zonder extra zout of glansspoelmiddel kunt.

Heb je zacht water (onder de 8 °dH), dan is de hoeveelheid in zo'n tablet meestal voldoende. Maar bij gemiddeld of hard water (vanaf 8 dH en hoger) kan het toch slim zijn om extra zout toe te voegen. Je vaatwasser kan dat vaak zelf meten en bijsturen.

Hetzelfde geldt voor glansspoelmiddel. Komt je vaat nog nat of dof uit de machine? Dan is bijvullen alsnog nodig, zelfs als je een alles-in-één tablet gebruikt.

Zo stel je de juiste dosering in

In het menu van je vaatwasser kun je meestal de hardheid van het water instellen. De machine bepaalt dan automatisch hoeveel zout nodig is. Om dit goed in te stellen, moet je weten hoe hard het water in jouw regio is. Je vindt deze informatie via de website van je waterleverancier. Bijvoorbeeld:

• Waternet

• Vitens

Zodra je de waarde weet, kun je in de handleiding van je vaatwasser terugvinden hoe je de instellingen aanpast. Bij sommige modellen stel je dit met druktoetsen in, bij andere via het display. Koop je je vaatwasser bij een witgoedspecialist? Vraag dan of zij kunnen demonstreren hoe je dit precies doet.

Voor glansspoelmiddel kun je de dosering meestal ook handmatig instellen. Laat je glazen nog strepen zien, of zitten er vlekken op je bestek? Dan staat de dosering misschien te laag. Zie je een blauwe waas of regenboogachtige strepen? Dan gebruik je waarschijnlijk te veel.

Tot slot

Zout en glansspoelmiddel lijken misschien niet direct essentieel, maar ze zijn belangrijk voor het goed functioneren van je vaatwasser. Zeker in gebieden met harder water zijn ze onmisbaar om kalkaanslag te voorkomen en om je vaat glanzend en droog te krijgen. All-in-one tabletten zorgen al voor een deel van de dosering, maar dat betekent niet dat je nooit meer zout of glansspoelmiddel hoeft toe te voegen. Controleer dus regelmatig de niveaus, pas de instellingen aan op het water in jouw regio, en houd je vaatwasser in topconditie.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. Heb je een niet al te grote keuken of is je budget niet heel hoog, maar ben je op zoek naar een vaatwasser? Kijk dan eens naar een kleiner model: perfect voor kleine gezinnen en betaalbaar. Wij vonden vijf compacte modellen voor je.

Een vaatwasser is handig als je niet van afwassen houdt en graag een opgeruimde keuken hebt. Een kleiner model kun je veel makkelijker plaatsen en wegwerken. Wij vonden vijf compacte modellen die geschikt zijn voor zo'n 6 tot 10 couverts.

ETNA VWV147SWIT

Energielabel: E
Aantal couverts: 9

De ETNA VWV147SWIT is een compacte vaatwasser met een smal ontwerp, speciaal voor keukens met beperkte ruimte. Deze vrijstaande vaatwasser is geschikt voor negen couverts, en dat is prima voor de meeste huishoudens. De indeling is zeer flexibel dankzij de in hoogte verstelbare bovenkorf, waardoor je makkelijk ruimte creëert voor pannen en grote schalen. De vaatwasser heeft vijf verschillende programma’s, waaronder een speciale halve beladingsfunctie die water en energie bespaart wanneer de machine niet volledig gevuld is. De bediening aan de buitenzijde is overzichtelijk en het apparaat geeft met indicatoren aan wanneer het zout of glansmiddel moet worden bijgevuld.

Tomado TDW5501B minivaatwasser

Energielabel: D
Aantal couverts: 6

Deze mini-vaatwasser is een ideale oplossing voor kleinere huishoudens of keukens met beperkte ruimte. Ondanks zijn compacte formaat van 44 cm hoog, biedt de Tomado TDW5501B genoeg ruimte voor zes couverts. Dat maakt hem perfect voor eenpersoonshuishoudens of studentenkamers. Met de keuze uit vijf verschillende programma's, inclusief een eco-stand, kun je de vaatwasser aanpassen aan de vervuiling van je vaat. De bediening is eenvoudig en de uitgestelde startfunctie biedt de flexibiliteit om de vaatwascyclus te laten draaien op een tijdstip dat jou het beste uit. Het geluidsniveau van 49 dB is niet storend is in een kleine ruimte of open keuken.

Inventum VVW4530AW

Energielabel: E
Aantal couverts: 10

De Inventum VVW4530AW is een smalle, vrijstaande vaatwasser met een breedte van 45 cm. Deze vaatwasser kan tot tien couverts tegelijkertijd reinigen en is daardoor een uitstekende keuze voor kleine gezinnen of koppels. Een van de opvallende kenmerken is de in hoogte verstelbare bovenkorf, die het gemakkelijk maakt om ook grotere pannen of schalen te plaatsen. De vaatwasser beschikt over zes programma's, waaronder een hygiëneprogramma voor extra vuile vaat en een halve belading optie om water en energie te besparen wanneer de machine niet helemaal vol is. Daarnaast zorgt het AquaStop-systeem voor extra zekerheid tegen lekkages en waterschade.

Beko BDFS26046XQ

Energielabel: C
Aantal couverts: 10

Met een capaciteit voor tien couverts en zes verschillende programma's, waaronder een zuinig Eco-programma en een Quick & Shine-optie, is deze BDFS26046XQ erg veelzijdig. Prettig is ook het lage geluidsniveau van slechts 44 dB, waardoor je nauwelijks merkt dat de machine aanstaat. Dit is met name prettig voor open keukens of voor gebruik 's nachts. De vaatwasser heeft een besteklade in plaats van een mand, waardoor er meer ruimte is in de onderste korf en zorgt voor een efficiëntere reiniging van het gehele bestek. De in hoogte verstelbare bovenkorf biedt extra flexibiliteit bij het inruimen van grote items.

BOSCH SKS6ITB00E Serie 6

Energielabel: E
Aantal couverts: 6

Bosch SKS6ITB00E De Bosch SKS6ITB00E is een compacte, vrijstaande vaatwasser die zich richt op kleine keukens en huishoudens. Met een capaciteit voor zes couverts is dit model perfect voor een- of tweepersoonshuishoudens. Een belangrijke kenmerk is de ActiveWater-technologie, die zorgt voor een efficiënt gebruik van water en energie zonder in te leveren op de wasresultaten. Daarnaast is er het speciale Glas 40°C-programma, dat delicate glazen voorzichtig reinigt en beschermt. Het AquaStop-systeem biedt bescherming tegen waterschade, wat een geruststellende gedachte is. Met de Extra Droog-functie is zelfs de lastig te drogen vaat, zoals plastic bakjes, na afloop van de cyclus droog.